ادیبی دانشنامه‌نگار – بلادنیوز
ادیبی دانشنامه‌نگار – بلادنیوز
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری بلادنیوز، علیرضا ذکاوتی قراگوزلو روز گذشته، بیستم فرودین‌ماه، چشم از جهان فروبست. او که از جمله پژوهشگران در حوزه عرفان، ادبیات فارسی و عربی و تاریخ بود، از خود آثار ماندگاری به یادگار گذاشت که از این جمله می‌توان به «عرفانیات»، «عمر خیام» و ترجمه «تمدن اسلامی در قرن چهارم و پنجم» اشاره کرد. زنده‌یاد ذکاوتی جزو هیئت مؤلفان دائرةالمعارف تشیع بود و با بنیاد دائرةالمعارف اسلامی و دانشنامه جهان اسلام همکاری مداوم داشت. از او مقاله‌های بسیار زیادی در حوزه فرهنگ و دین در دست است.
انتشار خبر درگذشت او با واکنش‌هایی در میان جامعه فرهنگ و ادب کشور همراه بود. احمدرضا بهرام‌پور عمران، منتقد و پژوهشگر، در یادداشتی درباره او نوشت:
عالمِ فرهنگ و ادب، بارِ دیگر یکی از محققانِ طراز اول و پژوهشگرانِ راستینِ خود را از دست داد؛ استادی که نگاهی جامع به مباحثِ تاریخی و ادبی داشت و از برترین دانشنامه‌‌‌نگاران معاصر بود. کسی که دهه‌ها با مراکزی هم‌چون “دایره‌المعارف تشیع، “بنیادِ دایره‌المعارف بزرگِ اسلامی” و نیز “دانشنامه‌ی جهان اسلام” همکاری‌داشت.
استاد ذکاوتی که اهالیِ فرهنگ ایشان را بیش‌تر به‌سببِ قلمِ درخشان و برگردانِ خوش‌خوان‌شان از کتاب آدام متز (“تمدنِ اسلامی در قرنِ چهارم و پنجم”) می‌شناسند، دانشی‌مردی چندپیشه بود و در ساحاتِ گوناگونی هم‌چون فلسفه و کلام، دین، ادبیات و عربیات قلم‌می‌زد. ایشان ازجمله تک‌نگاریِ بسیار ارزشمندی درباره جاحظ (“زندگی و آثار جاحظ”) منتشر کردند؛ چند اثرِ روایی به‌خصوص درحیطه ادبِ عامیانه (“محبوب‌القلوب”، “اسکندر و عیاران” و به‌ویژه “قصه‌های عامیانه‌ی فارسی”) را به‌گزین و تحلیل یا منتشر کردند.
گزینشی از شعر سبکِ هندی (“مجموعه خیال”) فراهم آوردند. اشاراتِ قرآنی و عربی و عرفانی را در دیوان حافظ پژوهیدند (“حافظیّات”). و ده‌ها جستارِ خواندنیِ قرآنی (“قرآنیّات”) و عرفانی (“عرفانیّات”) نگاشتند. روش دانشورانه و نگرشِ منتقدانه‌ی ایشان در مواجهه‌با منابعِ کهن را در کتابِ ارزشمندِ “عمر خیام” (طرح نو، از مجموعه‌ی [بنیان‌گذاران فرهنگِ امروز]) می‌توان دید.
می‌دانم که در خاطرِ بسیاری از فرهنگ‌دوستان نامِ ایشان اغلب با نام و یادِ هم‌شهریِ نامدارشان استاد پرویزِ اذکاییِ همدانی، قرین و هم‌نشین است؛ اما در ذهنِ نویسنده این سطور، نام استادِ زنده‌یاد ذکاوتی، هم‌چنین تداعی‌کننده نامِ تابناکِ استادانی دیگر نیز هست؛ استادانی که از قضا اغلبشان در دهه 20 دیده به جهان گشودند و همگی چندساحتی و ذوفنون‌اند:
استاد کامران فانی، دکتر تقی پورنامداریان، دکتر سعید حمیدیان، استاد بهاء‌الدین خرمشاهی، دکتر سیروس شمیسا، دکتر اصغر دادبه و زنده‌یاد استاد حسن انوشه. گمان‌می‌کنم استاد ذکاوتی، خود با همه یا اغلبِ این سرآمدانِ عرصه فرهنگ و ادب، دوستی و انس و الفتی نیز داشتند.
یادشان گرامی!
انتهای پیام/
