نمایندگان مجلس چه اختیارات و وظایفی دارند؟ – بلادنیوز

گروه پارلمانی خبرگزاری بلادنیوز، با نزدیکی به انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در اسفندماه و ثبت‌نام داوطلبان مجلس، بازار وعده‌های انتخاباتی داغ شده است و هر داوطلبی برای جلب نظر و رای مردم وعده‌هایی بیان می‌کند تا بتواند رای بیشتری به دست آورد؛ در این میان، وعده‌هایی نظیر عزل و نصب مسئولان، ایجاد اشتغال و رفع بیکاری، آسفالت، واگذاری زمین و مسکن، احداث جاده و فرودگاه و کارخانه برای حوزه انتخابیه و یا قول صدور مجوز برای هواداران و یا وعده‌هایی در خصوص پرونده‌های قضایی هم وجود دارد که البته هیچ یک از وظایف نمایندگان نیست.

اما وظایف اصلی یک نماینده چیست و کسی که روی صندلی بهارستان می نشیند، در 4 سال چه‌کارهایی باید بکند؟ و اصلاً چه اختیاراتی دارد؟

نمایندگان مجلس شورای اسلامی طبق قانون اساسی، وظایفی دارند که باید آنها را به‌نحو احسن و برای پیشرفت، حل معضلات کلان اقتصادی، ایجاد اشتغال و رفاه و ارتقای سطح فرهنگی و اجتماعی جامعه و نیز تحقق عدالت در کشور و مبارزه واقعی با فساد با تدوین قوانین جامع و مانعی این امر را انجام دهند.

طبق اصول 71 تا 90 قانون اساسی، وظایف عمده مجلس در دو بخش قانون‌گذاری و نظارت خلاصه می‌شود.

یک نماینده می‌تواند در عموم مسائل در حدود مقرر در قانون اساسی، قانون وضع کند و البته این قوانین نمی‌تواند در مغایرت با اصول و احکام مذهب رسمی کشور یا قانون اساسی باشد که تشخیص این امر به‌عهده شورای نگهبان است اما شرح و تفسیر قوانین عادی در صلاحیت مجلس است.

نمایندگان از دو طریق «لایحه» و «طرح» به وضع قانون می‌پردازند. لوایح قانونی پس از تصویب هیئت وزیران به مجلس ارسال می‌شود و طرح‌های قانونی به‌پیشنهاد حداقل 15 نفر از نمایندگان قابل طرح است. طرح‌های قانونی و پیشنهادها و اصلاحاتی که نمایندگان در خصوص لوایح قانونی عنوان می‌کنند و به تقلیل درآمد عمومی یا افزایش هزینه عمومی می‌انجامد، در صورتی قابل طرح در مجلس است که در آن طریق جبران کاهش درآمد یا تأمین هزینه جدید نیز معلوم شده باشد.

مجلس حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشور را دارد، همچنین عهدنامه‌ها، مقاوله‌نامه‌ها، قراردادها و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی باید به تصویب مجلس برسد. هرگونه تغییر در خطوط مرزی ممنوع است مگر اصلاحات جزئی با رعایت مصالح کشور، به‌شرط این‌که یک‌طرفه نباشد و به استقلال و تمامیت ارضی کشور لطمه نزند و به تصویب چهارپنجم مجموع نمایندگان مجلس شورای اسلامی برسد.

همچنین گرفتن و دادن وام یا کمک‌های بدون عوض داخلی و خارجی از طرف دولت باید با تصویب نمایندگان باشد، یا استخدام کارشناسان خارجی از طرف دولت ممنوع است مگر در موارد ضرورت با تصویب مجلس، همچنین بناها و اموالی دولتی که ملی اعلام شده باشد قابل انتقال به غیر نیست مگر با تصویب مجلس آن هم در صورتی که منحصر به فرد نباشد.

یک نماینده مجلس نمی‌تواند اختیار قانون‌گذاری را به شخص یا هیئتی واگذار کند ولی در موارد ضروری می‌تواند اختیار وضع بعضی از قوانین را به کمیسیون‌های داخلی خود تفویض کند، در این صورت این قوانین در مدتی که مجلس تعیین می‌کند، به‌صورت آزمایشی اجرا می‌شود و تصویب نهایی آن‌ها با مجلس خواهد بود، همچنین  رئیس‌جمهور برای هیئت وزیران پس از تشکیل و پیش از هر اقدام دیگر باید از مجلس رأی اعتماد بگیرد.

وظیفه بعدی نماینده مجلس سؤال از وزرا و رئیس جمهور است. هرگاه حداقل یک‌چهارم کل نمایندگان مجلس از رئیس‌جمهور یا هر یک از نمایندگان از وزیر مسئول، درباره یکی از وظایف آنان سؤال کنند، رئیس‌جمهور یا وزیر موظف است در مجلس حاضر شود و به سؤال جواب دهد.

نمایندگان مجلس می‌توانند در مواردی که لازم می‌دانند هیئت وزیران یا هر یک از وزرا را استیضاح کنند، استیضاح وقتی قابل طرح در مجلس است که با امضای حداقل ده نفر از نمایندگان به مجلس تقدیم شود. در صورت عدم حضور هیئت وزیران یا وزیر برای پاسخ، مجلس اعلام رأی عدم اعتماد خواهد کرد. اگر مجلس رأی اعتماد نداد هیئت وزیران یا وزیران یا وزیر مورد استیضاح عزل می‌شود، در هر دو صورت وزرای مورد استیضاح نمی‌توانند در هیئت وزیرانی که بلافاصله بعد از آن تشکیل می‌شود عضویت پیدا کنند.

در صورتی که حداقل یک‌سوم از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رئیس‌جمهور را در مقام اجرای وظایف مدیریت قوه مجریه و اداره امور اجرایی کشور مورد استیضاح قرار دهند، رئیس‌جمهور باید ظرف مدت یک ماه پس از طرح آن در مجلس حاضر شود و در خصوص مسایل مطرح‌شده توضیحات کافی بدهد.

دیگر وظایف مجلس رسیدگی به شکایت طرز کار مجلس یا قوه مجریه یا قوه قضاییه است و مجلس موظف است به این شکایات رسیدگی کند و پاسخ کافی بدهد و در مواردی که شکایت به قوه مجریه یا قوه قضاییه مربوط است رسیدگی و پاسخ کافی از آن‌ها بخواهد و در مدت متناسب نتیجه را اعلام کند و در موردی که مربوط به عموم باشد به اطلاع عامه می‌رساند.

همچنین هر نماینده در برابر تمام مردم مسئول است و حق دارد در همه مسائل داخلی و خارجی کشور اظهار نظر کند و سمت نمایندگی قائم به شخص است و قابل واگذاری به دیگری نیست. نمایندگان مجلس در مقام ایفای وظایف نمایندگی در اظهار نظر و رأی خود کاملاً آزادند و نمی‌توان آن‌ها را به‌سبب نظراتی که در مجلس اظهار کرده‌اند یا نظراتی که در مقام نمایندگی خود داده‌اند تعقیب یا توقیف کرد.

در نهایت شعارها، برنامه‌ها و وعده‌های انتخاباتی نامزدها و نیز گروه‌ها و جریان‌های سیاسی که لیست‌های انتخاباتی را به مردم معرفی می‌کنند در انتخابات پیشِ‌رو باید با وظایف مجلس یعنی قانون‌گذاری و نظارت بر اجرای قانون مطابقت داشته باشند؛ نه‌تنها وعده کار، مسکن، وام و مجوز به اشخاص و هواداران برای جلب آرای مردم، جزو وظایف یک نماینده مجلس و در شأن آن نیست بلکه موجب بده‌بستانهای ناصواب می‌شود؛ علاوه بر این، پروژه‌هایی که از طریق لابی‌های سیاسی و جناحی و یا حتی فشارهای نمایندگان در برخی مناطق اجرا می‌شود و اغلب فاقد کارشناسی است، کشور را با مشکل مواجه خواهد کرد.

انتهای پیام/+