ماجرای یک آهنگ ماندگار / “سفر برای وطن” اثر کیست؟ – بلادنیوز

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری بلادنیوز، آهنگ «سفر برای وطن» یکی از آثار ملی و ماندگار موسیقی ایران است که نه تنها در زمان پخش خود، بلکه در گذر زمان نیز همواره در یاد و خاطره مردم باقی مانده است. این قطعه که در دهه 50 و برای پروژه‌ای تلویزیونی ساخته و پخش شد، تبدیل به یکی از آثار ماندگار و نمادین ایران شده که سرشاری از عشق و مهر به وطن است. اجرای محمد نوری و موسیقی زیبا و عمیق فریدون شهبازیان، همراه با شعر نادر ابراهیمی، باعث شد که این آهنگ نه تنها در آن زمان بلکه حتی امروز نیز در خاطرات مردم ایران جایگاه ویژه‌ای داشته باشد.

سیر تاریخی و فرهنگی آهنگ «سفر برای وطن»

این آهنگ مربوط به تیتراژ سریال تلویزیونی «سفرهای دور و دراز هامی و کامی در وطن» است که در سال‌های 56 و 57 از تلویزیون ایران پخش شد. داستان سریال، که بر اساس یک طرح تربیتی به کارگردانی نادر ابراهیمی ساخته شده، به روایت دو نوجوان با نام‌های همایون و کامبیز می‌پردازد که به مأموریتی ملی برای سفر به نقاط مختلف ایران انتخاب می‌شوند. این سفرها به نوعی نمادین از تلاش و کوشش برای معرفی و پاسداشت وطن و فرهنگ ایرانی بود.

شعر این اثر توسط نادر ابراهیمی، نویسنده و کارگردان سریال، سروده شده است. ابراهیمی با قلمی پرقدرت و بی‌مانند خود، جملاتی را در این ترانه نوشت که به‌راحتی در دل مردم ایران جا باز کرد. آهنگسازی این قطعه نیز توسط فریدون شهبازیان، یکی از برجسته‌ترین آهنگسازان و رهبران ارکستر ایران، انجام شد.

موسیقی و اجرای محمد نوری

اجرای این آهنگ با صدای محمد نوری، یکی از شناخته‌شده‌ترین خوانندگان موسیقی ایران، به اتفاقی ویژه در تاریخ موسیقی ایران تبدیل شد. محمد نوری با تکنیک‌های آواز کلاسیک و اپرا، سبکی نوین در آواز ایرانی ایجاد کرد. صدای او با لحن خاص و متفاوتش، توانست آهنگ «سفر برای وطن» را به اثری جاودانه تبدیل کند.

بعدها محمد نوری در مراسمِ «چهره‌های ماندگار» در سال 1385، با همراهی پیانو علیرضا شفقی‌نژاد، این آهنگ را به صورت زنده اجرا کرد که این اجرا چندان مورد پسندِ فریدون شهبازیان قرار نگرفت. شهبازیان به عنوان آهنگساز این اثر معتقد بود که این آهنگ به صورت ارکسترال نوشته شده و اجرای آن با پیانو، جان مطلب را ادا نمی‌کند.

.

پیامی جهانی از «سفر برای وطن»

شعر آهنگ «سفر برای وطن» همچنان در خاطره‌ها زنده است. عبارت‌هایی مانند «ما برای بوسیدن خاک سر قلّه‌ها چه سفرها کرده‌ایم» و «ما برای آنکه ایران گوهری تابان شود، خون دل‌ها خورده‌ایم» به‌قدری پرشور و عاطفی هستند که هر ایرانی با شنیدن آن‌ها به یاد رنج‌ها، تلاش‌ها و فداکاری‌هایی که برای ایرانِ عزیز شکل گرفته، می‌افتد. این ترانه به‌نوعی به تاریخ پرشکوه ایران و مردمش اشاره دارد که در مواجهه با سختی‌ها و چالش‌ها، همواره در جستجوی سربلندی و پیشرفت وطن بوده‌اند.

.

تأثیرات و ماندگاری آهنگ

آهنگ «سفر برای وطن» از آن دسته آثار موسیقایی است که نه تنها در زمان خود بلکه تا سال‌های بعد نیز همچنان در خاطره‌ها باقی می‌ماند. در سال 1391، فریدون شهبازیان در یادداشتی به اجرای محمد نوری و تأثیر آن بر ماندگاری این قطعه اشاره کرده است.

محمد نوری هرگز نام مرا به عنوان آهنگساز این اثر قید نکرد

متن یادداشت فریدون شهبازیان – منتشر شده به تاریخِ پنجشنبه 12 مرداد 1391 در روزنامه شرق:

«محمد نوری» تنها خواننده ایرانی بود که برای بار نخست با توجه به تعلیمات موسیقایی آواز کلاسیک و اپرا، سبکی تازه در آواز ایرانی پدید آورد. سبکی که لحن تازه ای داشت و به کارگیری تارهای صوتی در آن برگرفته از همان تعالیم موسیقی اپرا بود و این تلفیق عموما برای مردم جذاب بود. بعد از ایشان هم بودند کسانی که با استفاده از همین تکنیک خواننده موسیقی ارکسترال ایرانی شدند. در دهه 40 که جدی تر از همیشه وارد عرصه آهنگسازی شدم، یکی از کارهای نخستی که ساختم موسیقی متن سریال «سفرهای دور و دراز حامی و کامی» بود که نویسنده و کارگردانش زنده یاد «نادر ابراهیمی» بود.

آن زمان برای دو ترانه سفر و وطن که موسیقی متن این سریال بودند آهنگ ساختم که اتفاقا با صدای محمد نوری ترانه هایی آشنا به گوش مردم شدند و اغلب سطرهای آن نظیر «ما برای بوسیدن خاک سر قله ها چه سفرها کرده ایم» هنوز هم بر سر زبان هاست. به گمانم نخستین بار من برای «آوای فاخته» موسیقی تیتراژ پایانی ساختم و از آن به بعد این اتفاق همه گیر شد و هر کس به خودش اجازه داد که با یک تیتراژ با کلام گوش بینندگان را آزار دهد و آلودگی صوتی ایجاد کند. پیش از همکاری برای موسیقی متن این سریال هم در رادیو، ارکستری با عنوان ارکستر جوانان داشتیم که گاه گداری محمد نوری را به این واسطه ملاقات می کردم. اما اولین همکاری جدی ما همان دو ترانه بودند که اتفاقا باعث شد مردم او را بهتر از قبل بشناسند.

البته ناگفته نماند شاید در مواردی از ایشان دلگیر و دلخور هم باشم اما خوشبختانه بی گذشت نیستم و هرگز دنبال فرصتی برای جبران و تلافی نبوده و نیستم و البته هر آدمی هم در دوران مختلف عمرش ممکن است مانند خیلی از فیلسوفان و نظریه پردازان به طور کلی عقایدش تغییر کند که شاید در مورد این هنرمند هم چنین اتفاقی در سال های پایانی عمرش رخ داده باشد. به هر روی ایشان در زمان حیاتش هرگز نام مرا در شناسنامه آن دو ترانه نام برده شده با عنوان «آهنگساز» قید نکرد و من نیز هرگز این مطلب را بازگو نکردم. در نهایت اینکه، برای ایشان به عنوان پیشکسوت آواز ایران احترام فراوانی قایلم و شیوه اجرایشان را همواره می پسندیدم و اینک برایش طلب رحمت خداوند و آرامش در بهشت می‌کنم.

پیامی برای نسل‌های آینده

این اثر نه تنها به عنوان یک آهنگ، بلکه به عنوان یک پیام فرهنگی و ملی از ایران به نسل‌های آینده منتقل می‌شود. «سفر برای وطن» نشان‌دهنده عشق به وطن، فداکاری برای آن و تلاش بی‌وقفه برای ارتقای سطح فرهنگ و زندگی مردم است. این قطعه می‌تواند همواره به عنوان نمادی از تعهد و وفاداری به کشور و مردم، الهام‌بخش نسل‌های جدید باشد.

در نهایت، این آهنگ همچنان با قوت و قدرت در خاطر ایرانی‌ها باقی می‌ماند و به عنوان یکی از آثار برجسته موسیقی ملی ایران، جاودانه خواهد بود.

ترانه‌ی جاودانه، ماندگار  و ملی و میهنی  «سفر برای وطن»
آهنگساز، رهبر ارکستر و سازنده و تنظیم کننده: فریدون شهبازیان
ترانه‌سرا: نادر ابراهیمی
خواننده: محمد نوری
سال اجرا: 1356

ما برای پرسیدن نام گلی ناشناس
چه سفرها کرده‌ایم؛ چه سفرها کرده‌ایم.
ما برای بوسیدن خاک سر قلّه‌ها
چه خطرها کرده‌ایم؛ چه خطرها کرده‌ایم.
ما برای آنکه ایران
گوهری تابان شود،
خون دل‌ها خورده‌ایم؛
ما برای آنکه ایران
خانه‌ی خوبان شود،
رنج دوُران برده‌ایم؛

ما برای بوییدن بوی گل نسترن
چه سفرها کرده‌ایم؛ چه سفرها کرده‌ایم.
ما برای نوشیدن شورابه‌های کویر
چه خطرها کرده‌ایم؛ چه خطرها کرده‌ایم.
ما برای خواندن این قصّه‌ی عشقِ به خاک
خون دل‌ها خورده‌ایم؛
ما برای جاودانه ماندن این عشق پاک،
رنج دوران برده‌ایم

انتهای پیام/