محبوب‌ترین کاروانسرای آران و بیدگل – بلادنیوز
محبوب‌ترین کاروانسرای آران و بیدگل – بلادنیوز
سلام نو _ سرویس گردشگری: کاروانسرای مرنجاب یکی از کاروانسراهای تاریخی ایران می باشد که در سال ۱۰۱۲ ه .ق به دستور شاه عباس اول صفوی احداث شد . این کاروانسرا به منظور استقرار مامورین محافظ راه ابریشم و همچنین اطراق و اقامت کاروانیان و مسافرین و زوار خراسان در فاصله ۵۰ کیلومتری شمال آران و بیدگل و در مجاورت دریاچه نمک و در نقطه ای که مرنجاب نام داشت، ساخته شد. از آنجائیکه یکی از انشعاب های راه تاریخی ابریشم از طریق ری – کویر مرکزی از آران و بید گل – کاشان می گذشت . به اصفهان و یزد مرتبط می گردید و گاهی نیز کاروان های تجاری و زوار مشهد مقدس در این مسیر مورد دستبرد راهزنان قرارمی گرفتند. تصمیم به ساخت کاروانسرای مرنجاب گرفته شد.
منابع آب کاروانسرا
کاروانسرای مجهز و زیبائی که با استفاده از آجر ساخته شد . برای تامین آب مورد نیاز مترددین از این راه قناتی نیز در مجاورت کاروانسرا حفر گردید که هنوز هم دایر می باشد. این کاروانسرا سالیانی دراز مامن و اطراقگاه کاروانهای بازرگانی و مسافرین زوار حضرت امام رضا (ع) بود.
لکن پس از انتخاب تهران به پایتختی در زمان قاجارها و احداث راههای جدیدی بین تهران و قم و کاشان این راه قدیمی از رونق افتاد . کاروانسرای مرنجاب نیز متروکه و توسط افراد محلی به دامداری مبدل شد.
اما در سنوات اخیر و به تناسب توسعه برنامه های گردشگری،کاروانسرای مرنجاب نیز توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در طرح پردیسان قرار گرفت . تعمیر و مرمت گردید تا به عنوان یک اقامتگاه گردشگری کویری مورد استفاده قرار گیرد. کاروانسرای مرنجاب از لحاظ معماری، وضعیت طبیعت اطراف و چشم انداز بسیار زیبا و رویائی که به کویر و بخصوص دریاچه نمک دارد یکی از جاذبه های کم نظیر گردشگری کشور است.
موقعیت جغرافیایی کاروانسرای مرنجاب
کاروانسرای مرنجاب در موقعیت جغرافیاییٍِ’۷و ْ۳۴ عرض جغرافیایی و ’۴۸و ْ۵۱ طول جغرافیایی، در ارتفاع ۸۱۰ متری از سطح دریای آزاد در حاشیه جنوبی دریاچه قم واقع شده است. مرنجاب از دهستان کویرات شهرستان آران و بیدگل و در ۵۰ کیلومتری شمال شرق مرکز این شهرستان قرار دارد. اقلیم منطقه گرم و خشک است و میانگین دمای روزانه روی ۱۹ درجه می‌چرخد. متوسط گرم‌ترین ماه سال ۳۲ درجه و میانگین سردترین ماه سال ۵ درجه است.
از اواسط مهر تا اوایل بهار شب‌ها سرد و از اواسط خرداد تا اوایل شهریور گرم است. شب‌های اواخر فروردین تا اوایل خرداد مطبوع است. در روزها هم از اواسط آبان تا اوایل اردیبهشت سرد و از دهه اول خرداد تا دهه اول مهر گرم و در سایر ماه‌ها عالی است.
معماری کاروانسرای مرنجاب
کاروانسرای مرنجاب از جاهای دیدنی آران و بیدگل به شمار می‌رود و قلعه‌ای مربع‌شکل به مساحت ۳۵۰۰ متر مربع است که شش برج در دیوارهای آن تعبیه شده است.نقشه بنا از بسیاری جهات شبیه به ساختمان‌های قصر بهرام و عین‌الرشید سیاه‌کوه است و پیدا است که اقامتگاهی برای قوافل بوده. ولی بنای مرنجاب جدیدتر از بناهای ذکر شده است و پیشینه پیشاصفوی ندارد. کاروانسرا در بند ریگ، یکی از معروف‌ترین و بزرگ‌ترین ریگزارهای ایران، واقع شده است. این منطقه در گذشته گذرگاه رودخانه‌ها و آبراهه‌های دائمی و فصلی پرآبی بوده و حتی در بهار به دلیل عبور جریان‌های سیلابی پرآب بسیار خطرناک بوده است.
اکنون دیگر خبری از آن سیلاب‌ها نیست و بند ریگ در بهار با پوشش گیاهی زیبا می‌شود . زمانی که بر اثر وزش باد تپه‌های ماسه‌ای به حرکت درمی‌آید منظره بدیعی ایجاد می‌کند.
خود ساختمان کاروانسرا هم از روی تپه‌های ماسه‌ای، همچون تابلوی نقاشی‌شده بسیار زیبایی، بین دریاچه و رشته تپه‌های ماسه‌ای جلب توجه می‌کند. از این رو عجیب نیست که عکاسان طبیعت حسابی در اینجا سیر می‌کنند یا فیلمسازان برای فضاسازی حوادث تاریخی و بیابان‌های کشورهای عربی و صحرای آفریقا سر از اینجا در می‌آورند.
مرمت کاروانسرا
مسیری که از آران و بیدگل به مرنجاب می‌رود یکی از مسیرهای قدیمی اصفهان به کاشان، یزد، مشهد و تهران و مسیر گذر بسیاری از جهانگردان کویر بوده است. این مسیر با مسیر اصلی ورامین-اردستان تلاقی می‌کرد . در شمال به سیر اصلی جاده سنگفرش صفوی متصل می‌شد.
روشن نیست که کاروانسرا تا چه زمانی کاربری خود را حفظ کرده اما می‌توان حدس زد که در زمان حکومت پهلوی‌ها، که جاده تهران-قم کشیده شد. دیگر از رونق افتاده باشد. شاهدش خاطرات آلفونس گابریل (۱۸۹۴ – ۱۹۷۵) اتریشی است که به اینجا آمده است. او پس از توصیف شنزارها و طوفان‌های شن می‌نویسد: «… قبل از تاریک شدن هوا، پس از راهپیمایی طولانی و مرارت‌بار به بقایای کاروانسرای قدیمی مرنجاب رسیدیم. جایی که در برابر فشارهای شدید باد در امان بودیم… ویرانه‌های کاروانسرای مرنجاب روی تپه‌ای قرار گرفته بود …».
برای دسترسی به منطقه سه مسیر اصلی وجود دارد: نخست مسیر شهر آران و بیدگل به جاده خاکی مرنجاب است. کنار امامزاده هلال بن علی در واقع سرآغاز جاده کویر مرنجاب است. مسافت ۵۰ کیلومتر است اما نمی‌شود سواری‌ها خیلی سرعت گرفت از این رو روی دو-سه ساعت حساب کنید تا مسیر را بپیمایید.
منبع: سیری در ایران
