ویژگی‌های امام علی در خطبه‌ی تاریخیِ امام سجاد – بلادنیوز
ویژگی‌های امام علی در خطبه‌ی تاریخیِ امام سجاد – بلادنیوز
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری بلادنیوز، خطبه امام سجاد علیه‌السلام در مجلس یزید، یکی از رساترین و جسورانه‌ترین بیانات تاریخ اسلام است که پس از واقعه کربلا ایراد شده. این خطبه نه تنها شناسنامه‌ای از خاندان اهل‌بیت را با صراحت و فصاحت ترسیم می‌کند، بلکه حقیقت واقعه عاشورا و مظلومیت اهل‌بیت را مقابل جمعیتی که توسط تبلیغات اموی گمراه شده بودند، به بهترین شکل روشن کرد. امام با تکیه بر فضایل و جایگاه بی‌نظیر پدر، جد و اجدادش، حقیقت اهل‌بیت و انحراف دشمنان‌شان را برای همگان عیان کرد.
اهمیت دیگر این خطبه در احیای هویت دینی مسلمانان و تثبیت فرهنگ «مقاومت در برابر ظلم» نهفته است. هر فراز از این خطبه، پرده از چهره‌ی ظالمان کنار می‌زند؛ هم مظلومیت بزرگان دین را آشکار می‌کند و هم شجاعت و حقانیت خاندان علی علیه‌السلام و نقش بی‌بدیل آنان در پیشبرد اسلام را نشان می‌دهد. این خطبه، چراغ راه آزادگان تاریخ شد؛ آزادگانی که در هر عصر و زمانی، در برابر ظلم و ستم سکوت نمی‌کنند.
أَنَا ابْنُ مَنْ ضَرَبَ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ بِسَیْفَیْنِ وَ طَعَنَ بِرُمْحَیْنِ وَ هَاجَرَ الْهِجْرَتَیْنِ وَ بَایَعَ الْبَیْعَتَیْنِ وَ قَاتَلَ بِبَدْرٍ وَ حُنَیْنٍ وَ لَمْ یَکْفُرْ بِاللَّهِ طَرْفَةَ عَیْنٍ أَنَا ابْنُ صَالِحِ الْمُؤْمِنِینَ وَ وَارِثِ النَّبِیِّینَ وَ قَامِعِ الْمُلْحِدِینَ وَ یَعْسُوبِ الْمُسْلِمِینَ وَ نُورِ الْمُجَاهِدِینَ وَ زَیْنِ الْعَابِدِینَ وَ تَاجِ الْبَکَّائِینَ وَ أَصْبَرِ الصَّابِرِینَ وَ أَفْضَلِ الْقَائِمِینَ مِنْ آلِ یَاسِینَ رَسُولِ رَبِّ الْعَالَمِینَ أَنَا ابْنُ الْمُؤَیَّدِ بِجَبْرَئِیلَ الْمَنْصُورِ بِمِیکَائِیلَ أَنَا ابْنُ الْمُحَامِی عَنْ حَرَمِ الْمُسْلِمِینَ وَ قَاتِلِ الْمَارِقِینَ وَ النَّاکِثِینَ وَ الْقَاسِطِینَ وَ الْمُجَاهِدِ أَعْدَاءَهُ النَّاصِبِینَ وَ أَفْخَرِ مَنْ مَشَی مِنْ قُرَیْشٍ أَجْمَعِینَ وَ أَوَّلِ مَنْ أَجَابَ وَ اسْتَجَابَ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَوَّلِ السَّابِقِینَ وَ قَاصِمِ الْمُعْتَدِینَ وَ مُبِیدِ الْمُشْرِکِینَ وَ سَهْمٍ مِنْ مَرَامِی اللَّهِ عَلَی الْمُنَافِقِینَ وَ لِسَانِ حِکْمَةِ الْعَابِدِینَ وَ نَاصِرِ دِینِ اللَّهِ وَ وَلِیِّ أَمْرِ اللَّهِ وَ بُسْتَانِ حِکْمَةِ اللَّهِ وَ عَیْبَةِ عِلْمِهِ.
من پسر آن کسی هستم که برابر پیامبر با دو شمشیر و با دو نیزه می رزمید، و دو بار هجرت و دو بار بیعت کرد، و در بدر و حنین با کافران جنگید، و به اندازه چشم بر هم زدنی به خدا کفر نورزید، من فرزند صالح مؤمنان و وارث انبیا و از بین برنده مشرکان و امیر مسلمانان و فروغ جهادگران و زینت عبادت کنندگان و افتخار گریه کنندگانم، من فرزند بردبارترین بردباران و افضل نمازگزاران از اهل بیت پیامبر هستم، من پسر آنم که جبرئیل او را تأیید و میکائیل او را یاری کرد، من فرزند آنم که از حرم مسلمانان حمایت فرمود و با مارقین و ناکثین و قاسطین جنگید و با دشمنانش مبارزه کرد، من فرزند بهترین قریشم، من پسر اولین کسی هستم از مؤمنین که دعوت خدا و پیامبر را پذیرفت، من پسر اول سبقت گیرنده‌ای در ایمان و شکننده کمر متجاوزان و از میان برنده مشرکانم، من فرزند آنم که به مثابه تیری از تیرهای خدا برای منافقان و زبان حکمت عباد خداوند و یاری کننده دین خدا و ولی امر او، و بوستان حکمت خدا و حامل علم الهی بود.
هر کدام از این جملات امام سجاد علیه السلام حاوی پیام‌های آسمانی است:
1. أَنَا ابْنُ مَنْ ضَرَبَ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ بِسَیْفَیْنِ وَ طَعَنَ بِرُمْحَیْنِ
امام سجاد علیه‌السلام خود را فرزند کسی می‌داند که مجاهدت‌های بی‌مانندی در رکاب پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نشان داده است. امام علی علیه‌السلام در جنگ‌های مختلف، دوبار با شمشیر و دوبار با نیزه به دشمنان ضربه زده است. نمونه این شجاعت به‌ویژه در جنگ احد و خندق و روز خیبر مشاهده شد، آنجا که پیامبر فرمود: «لَأُعْطِیَنَّ الرَّایَةَ غَداً رَجُلاً یُحِبُّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ…» یعنی «فردا پرچم را به کسی می‌دهم که خدا و رسولش را دوست دارد…» در منابع شیعه نیز بارها آمده که هیچ رزم‌آوری در جرأت و قدرت مانند علی علیه‌السلام نبود و ایشان قاتل بزرگان عرب از جمله عمر بن عَبدُود بود.
2. وَ هَاجَرَ الْهِجْرَتَیْنِ وَ بَایَعَ الْبَیْعَتَیْنِ وَ قَاتَلَ بِبَدْرٍ وَ حُنَیْنٍ وَ لَمْ یَکْفُرْ بِاللَّهِ طَرْفَةَ عَیْنٍ
امام سجاد، هجرت امیرالمؤمنین را چه به حبشه و چه به مدینه یاد می‌کند، همچنین بیعت‌های مهمی چون بیعت رضوان (سوره فتح: 18) و بیعت در حجةالوداع یا غدیر را خاطرنشان می‌کند. شرکت در بدر و حنین نیز نماد فداکاری در سخت‌ترین نبردهای اسلام است (سوره انفال: 17، سوره توبه: 25). ویژگی مهم امیرالمؤمنین اخلاص مطلق در ایمان است که لحظه‌ای به اعوجاج فکری و عملی گرفتار نشدند، چنان که پیامبر اسلام خطاب به ابن عباس می‌فرماید: «یَا ابْنَ عَبَّاسٍ، احْذَرْ أَنْ یَدْخُلَكَ شَكٌ فِیهِ، فَإِنَّ الشَّكَّ فِی عَلِیٍّ كُفْرٌ بِاللَّه»؛ یعنی ای ابن عباس؛ بترس از اینکه در مورد علی علیه‌السلام شک کنی که همانا شک در مورد او کفر به خداوند تبارک و تعالی است. (أمالی شیخ طوسی، ص 106)
3. أَنَا ابْنُ صَالِحِ الْمُؤْمِنِینَ وَ وَارِثِ النَّبِیِّینَ وَ قَامِعِ الْمُلْحِدِینَ
این فراز یادآور آن است که امام علی علیه‌السلام خلاصه نیکوکاران و نیکوترین مؤمنین است. او وارث علم انبیاء و دانش پیامبران است حدیث نبوی مبنی بر اینکه «أنا مدینة العلم و علی بابُها»، یعنی «من شهر علمم و علی دروازه و باب آن» گویای این معرفت است. همچنین مقابله‌اش با کافران و ملحدان در تاریخ صدر اسلام، به ویژه در مورد خوارج، نمودی از همین ویژگی «قمع» ملحدین است.
4. وَ یَعْسُوبِ الْمُسْلِمِینَ وَ نُورِ الْمُجَاهِدِینَ وَ زَیْنِ الْعَابِدِینَ
یعسوب یعنی رهبر و محور اصلی؛ پیامبر اسلام فرمود: «یا علی اَنْتَ یعْسُوبُ الدّینِ وَ الْمالُ یعْسُوبُ الظَّلَمَةِ» [معانی الأخبار، صدوق، ص66]؛ یعنی ای علی، تو محور و پیشوای دین هستی چنان‌که مال، محور ظالمان است. حضور علی(ع) در صف اول مجاهدین و نقش الگویی ایشان برای عابدان و شب‌زنده‌داران، در منابع مهم و متون عرفانی شیعه و اهل سنت بسیار مورد تأکید است.
5. وَ تَاجِ الْبَکَّائِینَ وَ أَصْبَرِ الصَّابِرِینَ وَ أَفْضَلِ الْقَائِمِینَ مِنْ آلِ یَاسِینَ
امام علی علیه‌السلام همواره در عبادت نهایت اشک و فروتنی را داشت. ابن‌ابی‌الحدید می‌نویسد او در محراب از خوف الهی مکرّر بی‌هوش می‌شد. همچنین صبر ایشان در ماجرای شعب ابی‌طالب، دوران پس از پیامبر و در قضیه ضربت خوردن‌شان بی‌نظیر است.
انتهای‌پیام/
